Eind september 1914 wordt het Koning Albert duidelijk dat de toestand in Antwerpen onhoudbaar zal zijn. Het Belgische leger vraagt daarop hulp aan de Franse en Britse militaire stafafdeling. Op 1 september beslist de Britse regering om Winston Churchill, op dat moment hoofd van de Britse zeemacht, naar Antwerpen te sturen om de Belgen aan te moedigen om vol te houden. In afwachting van het landleger wordt een divisie mariniers, de Royal Naval Division, meegestuurd met Churchill.
De Royal Marine Brigade bevindt zich in Duinkerken en bestaat uit zo'n 2.600 manschappen. De brigade is vooral samengesteld uit oudere reservisten en nieuwe rekruten en haar uitrusting en bewapening laten te wensen over. Op 3 oktober vertrekken ze per trein en laat in avond komen ze toe in Oude God bij Mortsel.
In de vroege ochtend van 4 oktober krijgen de mariniers bevel om de Belgen af te lossen in de loopgraven ten noorden en noordwesten van Lier, van Klaplaar tot het Lisp. Er worden voorposten opgesteld aan de bruggen over de Nete aan de Mechelpoort, de Antwerppoort en de Lisperpoort. Deze voorposten komen als snel onder vuur te liggen als de Duitsers proberen de opgeblazen bruggen over de Nete in handen te krijgen.
Antwerpsepoort
In de vroege ochtend van 5 oktober raken de Duitsers ten zuiden van Lier over de Nete en trekken de voorposten zich terug naar de linie tussen Klaplaar en het Lisp. Samen met de Belgen zetten de Britten een tegenaanval op als de Duitsers dreigen de Belgische linie te doorbreken.
Op 6 oktober wijken de Belgische linies links en rechts van de Royal Marines onder Duitse druk. De Britten worden nu langs twee kanten bedreigd en trekken zich terug naar een linie tussen Boshoek en Vremde. Intussen is ook de rest van de divisie in Antwerpen aangekomen en nemen de 1e en 2e Naval Brigade hun plaats in de linies in.
Op 7 oktober beslist de Belgische legerleiding dat het veldleger Antwerpen zal verlaten. De Britten moeten samen met de Belgische 2de divisie de achterwacht vormen. De verdedigers trekken zich terug op de oude fortenlijn rond de stad. In de avond van 8 oktober krijgt de Royal Naval Division de orders om zich ook richting westen terug te trekken. Door een foute interpretatie krijgt een deel van de Britten het bevel pas een stuk later. Tijdens hun terugtocht richting Gent komen ze voor de keuze te staan om ofwel krijgsgevangen genomen te worden door de Duitse overmacht of de grens met Nederland over te steken. Aangezien Nederland neutraal is, betekent een grensovergang internering voor de rest van de oorlog.
Na de veldtocht in Antwerpen komt de balans van de Royal Naval Division op 53 gesneuvelden, 138 gewonden, 936 krijgsgevangenen en bijna 1.500 in Nederland geïnterneerden. De meeste gesneuvelden liggen vandaag begraven op de begraafplaats van Schoonselhof in Antwerpen.
Auteur: Bert Van Goidsenhoven